Phuwá
Rabin S. Baldewsingh
‘Hamke aise bahut acchá lage hai. Dher pyáj, aur uppar se dáral’. Hamár phuwá kukuru men culhá ke áge khará rahá aur apan háth men ek bharal amutthá kátal pyáj lele rahá. ‘Dekh aise, betá, bahut acchá lagi’.
Hamár phuwá apan ghar ke chotá kukuru men nási banáwat rahá. Ham okar sáth rasoiyá men khará hoi ke dekhi kaise u apan nási pakáwe hai. Hamme bahut madat ná kare ke paral, káhense u áge se sab taiyári kar lele rahá. Oke kháli chaunke ke rahá. Ham báte karat aur okar ek se ek kaháni sunat dekhi kaise u apan cuckal háth se mutthá bhar pyajwá nasiyá men dárke lagal khaikwá caláwe. Tab u karaihiyá dhapná se top ke ági ekdam se maddhim kar deil. U apan háth orhni men poch ke hamke lei gail apan baithak-kamrá men. Hinyán hamlog durdarsan ke áge baith ke thorá gab-sap kare lagli.
Asli men i phuwá hamár sagge phuwá ná rahá, baki phuwe se ham oke pahilá mulákát se gohráwat rahi. Ose hamár pahilá mulákát bhail rahá ek cinhári palwár men. U sabhan ke náni lagat rahá. Okar dil surwe se hamse lag gail rahá. U jab hamme dekhe tab hamme bahut tárif kare aur hamár gál sughraite bole: ‘Betá, bahut ánand se jiyo aur bhagwán kare ki tohár umir bahut lambá howe’. Aisahin u hamme hardam apan ásirbád dewat rahá.
Phuwá git-sangit se hamesá lobhán rahá. U ek se ek lokgit jánat rahá aur hardam hamár khát gáwat rahá. U jánat rahá ki hambhi Hindustáni lokgit men ekdam lin ho ját rahi. Hamme janá hai ki ehi máre u hamse atna prem se lastagá karat rahá. Ham tem se hardam okar ghare ját rahi oke khoj-khabar kare. Kuch bát-cit hoi ját rahá, kuch titholi aur samai jab rahe tab u hamár khát bhi paká dewat rahá. Cáhen okar umir jádá rahá, u hardam apan skutmobil par bajár se tarkári kin ke láwe aur sab se bisál swádist kháná pakáwe. Aur kháná ke bád hardam bhi kuch gán-baján howe. Hamlog baithak-kamrá men baith ke gaite khud apan-apan manuranjan prápt kari. U apan harmuniyá ke páche baith ke har ek se ek sur nikáre aur ham thapori bajaite oke tál men sáth dei. Aur jab kabbhi ham ná ái pái okar ghare, tab u hamme tár kar ke hamár tár ke masin par ek gáná gái ke apan ásirbád chor dewe.
Phuwá ek choti-moti ke aurat rahá aur u ab dhire-dhire pacattar baris nakcái gail rahá. U hamesá Sarnámi-style lahangá-blus pahinat rahá aur ek lambá ujjar orhni hardam okar mur par rahá. Ghar men dalailá aur báhar ek kariyá plátá jutá u pahinle rahe. Okar bár ab dhire-dhire pakkat rahá (kuch bhi jhar gail rahá), baki okar mukhán par hamesá ek másum muski caharal rahe.
Baithak-kamrá men u dher phul boi rahá aur dewál par ek se ek bhagwán ke chápa capkáwal rahá, palwár ke kaiyan taswir ke sáthe-sáth. Ek barká durdarsan hardam baral rahat rahá, akás-báni ke sáthe sáth. Tafrá par kuch gilás rakkhal rahat rahá ek kánc ke wátrákán men páni ke sáth aur ek barká pleti men kuch phal. Aur kamrá ke ek koná men u apan harmuniyá rakkhe rahe, ego ujjar caddar se topal. U ehin kuch din se bahut prem se akel rahat rahá apan dil men kuch dard dabaile. Jab-tab u astile baith ke mane-man khub rowe apan swarg pati aur betá ke soc men. Pratidin u bhi apan biti men phasal rahe aur Sarnám ke bahut soce. Hán, ohi Sarnám jahán ek din oke bahut barká nám aur pehcán rahá, ek bhári ghar-dukán ke sáth.
Áj ham okar lage áil rahi badháw ke kuch lokgit sune khát. Baki phuwá bilkul jaldi men ná rahá. Okar icchá rahá hamár khát nási pakáwe khát. Ghar ke nási, ná koi kopchápwálá.
‘Áw áj baith hamár sáth aur pahile kuch bát-cit kari já. Pahile bát, tab kháná aur phir gáná-bajáná’, okar kahaná rahá.
Ham i bár jaldi men ná rahi aur hamme bahut acchá lagal ki phuwá áj hamár khát atná tem nikár ke hamár sewá mángil kare.
‘Le betwá, kháwo, moi lagi’. U kanpte ek barká cimmac se kuch nási nikár ke ek kánc ke pleti men dharil. ‘Le moi se khaiye aur bilkul ná sarmaiye. Dher banaili, sab koi khát. Sait larkawan bád men bhi aiyen’.
Phuwá ke nási wásto men bahut lajjadár lagal. Kuch der hamlog tafrá par baith ke khaili já aur kuch bát bhail okar tandrusti ke báre men. Áj phuwá ke kuch orhan ná rahá. U kháli hamse bole ki ab oke akel bahut acchá ná lage hai.
‘Akel, kaise akel, phuwá?’ Ham ose puchli. ‘Hinyán to dher burh-puraniyan rahe hai ekatthá’.
Phuwá kuch din se Den Haag men ek barká bhawan men rahat rahá jahán kháli bridhlog rahe hai, khás kar ke bhi kuch Hindustáni. Bhawanwá ek puráná basti men hai jahán dher gairjáti rahe hai, barká bajár ke ás-pás.
‘U to hai betá, baki ham mangti ki hamár larkan aur jasti aiten khoj-khabar kare. Hamme bahut moi lage hai jab sab áwe tab. Bahut acchá lage sab se bát karat. Jáne, betá, palwár to apne hai ná’.
Ham hukári bhar ke oke takli. Hamme tanise hánt lag gail. Thorá der koi kuch ná bolil. Ham kursi gharraite uthli aur mangli apan pleti utháwe aur kukuru men jái ke dhare. Phuwá jurte pletiyá pakar leil.
‘Mehmán báte, betá, mehmán ke ná cáhin pleti utháwe ke’. Ham phir astil se baith gaili aur dekhi kaise u pletiyá apan háth men leil.
‘Ham aur nikár dei?’ U hamse pyár se puchil. Ham apan mur hilaili.
‘Are, káhen ná? Ná acchá lagal ká?’
‘Bilkul acchá lagal, phuwá. Bahut moi lagal, baki pet bhar gail. Ham pet bhar ke khaili.’ Ham muskuraite oke jabáb deli.
‘Are, atná jawán-jawán aur atná jaldi pet bhar gail?’ U hanste cal gail kukuru men. Ham biná aur kuch bole oke takte raih gaili.
‘Acchá, áw tab ham ego chor dei’, phuwá ke muh men se nikaral jab u tanik der men kukuru men se ail. Okar háth men ek bharal pleti rahá. U pletiyá hamár áge rakh ke gail apan harmuniyá seti kare.
‘Pet bhar ke kháiye, betá. Ká jani kab phir aiye tu’. Ham biná ose kuch bole dhire-dhire phir khái lagli.
‘Acchá áw, bánghi par baith, betá, aur sun. Thik se suniye’. U kuch der men bolil jab u apan harmuniyá thik se seti kar leil tab. Akás-báni butái ke u apan durdarsan ke awáj band kar deil. U phir apan harmuniyá ke páche baith ke lagal ultá-sidhá bajáwe. Harmuniyá men se khub jor se áwáj nikare, baki sur ekdam thik ná sunái. Tobhi phuwá apan labará háth se hawá pompu kare aur dahiná háth se batam dabáwe. Ham bina kuch bole bánghi par baith gaili aur dhire se káset-bánti lagá deli.
Bappá jab baithe palang carhi larká,
cawuk carhi larká,
cawuk carhi ho,
bappá luturi dhare murawariyá
luturiyá lilár more ho…
Acának men hamár hos phir hamme apan bas men karil. Ham mur jhukái ke táki kaise phuwá apan bákas men paral hai. Bahute árám se, jaise sute hai. Orhni se okar mur topal rahá. Kháli okar mukhán dekháe. Ham mangli ose kuch bole, baki dam ná rahá. Ham oke kuch der takte rah gaili. Hamár phuwá, áj becári duniyá men ná hai. Aisahin socte ham parakhli kaise hamár ek áns ke buni giral okar bákas men. Ná git, ná sangit. Hamme ab kuch ná sunáe. Duniyá srif sunsániyat ke hathauli men dubal. Oke aise dekhte hamke bahut ankus lagal. Aur hamár dhiyán phir biti men ural. Becári, nási ke mahak aur sohar ke majá hamár prán men dár ke cal gail. Hái re phuwá, hamár phuwá!
* * *